به گزارش مجله خبری نگار،این عارضه معمولا علامت خاصی ندارد و به همین دلیل تشخیص آن دشوار است. از جمله علل احتمالی بروز آن نیز میتوان به بیماری مزمن کلیه، دیابت کنترل نشده، کم آبی بدن، خونریزی شدید، مصرف بیش از حد پتاسیم در رژیم غذایی و برخی داروها اشاره کرد.
پتاسیم نوعی الکترولیت و از مواد معدنی مورد نیاز بدن است که برای سیستمهای مختلف بدن به خصوص عملکرد اعصاب و عضلات از جمله قلب اهمیت زیادی دارد، با این حال دریافت بیش از حد آن میتواند عوارض زیادی به دنبال داشته و حتی به مرگ بیمار منجر شود.
در حالت طبیعی کلیهها مسئول دفع پتاسیم اضافی از بدن و حفظ تعادل آن هستند، محدوده طبیعی این ماده معدنی در بدن اغلب بین ۳.۶ تا ۵.۲ میلی مول در لیتر میباشد.
گاهی اوقات به دلایل مختلف ممکن است سطح پتاسیم در خون بیش از حد بالا برود و از محدود طبیعی خارج شود. سطح پتاسیم بالاتر از ۵.۵ میلی مول در لیتر بسیار بالا محسوب میشود و اگر به بیش از ۶ میلی مول در لیتر برسد کشنده میباشد.
محدوده ذکر شده با توجه به آزمایشگاهی که نتایج را بررسی میکند ممکن است کمی متفاوت باشد.
خواه فرد به هایپر کالمی خفیف یا شدید مبتلا شده باشد باید هر چه سریعتر به پزشک مراجعه کند تا از عوارض احتمالی آن جلوگیری شود.
هایپر کالمی معمولا با علائم خاص همراه نمیباشد و همین مسئله باعث شده پزشکان معمولا تا زمانی که وضعیت بیماری تشدید نشود آن را تشخیص ندهند.
هایپر کالمی حاد که در آن طی مدت کوتاه تغییرات قابل توجهی در سطح پتاسیم رخ میدهد جدیتر از هایپر کالمی مزمن میباشد که در آن سطح پتاسیم فرد به طور پیوسته و برای مدت طولانی بالا است. با این حال هر دو نوع میتوانند خطرناک باشند و خطر بروز حملات قلبی یا فلج را افزایش دهند.
به طور کلی علائم هایپر کالمی مزمن معمولا کمتر از هایپر کالمی حاد میباشد.
برخی علائم هایپر کالمی در سطوح پیشرفتهتر عبارتند از:
ضعف عضلانی
احساس کلی ضعف یا خستگی
حالت تهوع
درد یا گرفتگی عضلات
تنفس دشوار
ضربان قلب و درد قفسه سینه غیر طبیعی
هایپر کالمی ممکن است به دلایل مختلف رخ دهد، از جمله:
بیماری مزمن کلیه: در این حالت کلیه در دفع پتاسیم کافی از بدن دچار مشکل میشود
دیابت کنترل نشده یا درمان نشده: کمبود انسولین میتواند باعث بروز هایپر کالمی شود
مصرف برخی داروها: داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن و ناپروکسن، برخی داروهای ادرار آور، سیکلوسپورین، تری متوپریم، مهار کنندههای آنژیوتانسین، بتا بلاکرها، مسدود کنندههای کلسیم، سوکسینیل کولین، دیگوکسین، هپارین و مانیتول نیز ممکن است باعث افزایش سطح پتاسیم بدن شوند
بیماری قلبی: در افراد مبتلا به نارسایی احتقانی قلب، عملکرد ضعیف کلیه و داروهای درمان آن ممکن است باعث هایپر کالمی شود
آسیب دیدگیها: آسیب به بافتهای بدن میتواند به تغییر سطح پتاسیم در بدن منجر شود
هیپوآلدوسترونیسم: کمبود هورمون آلدوسترون از عوامل ایجاد کننده هایپر کالمی محسوب میشود
هایپرپلازی مادرزادی آدرنال: این بیماری ژنتیکی میتواند به کاهش سطح آلدوسترون در بدن منجر شود
مصرف زیاد پتاسیم: مصرف بیش از حد پتاسیم از طریق مصرف داروها یا رژیم غذایی میتواند به هایپر کالمی منجر شود. این مسئله به ندرت رخ میدهد و احتمال بروز آن در افرادی که بیماری کلیوی دارند بیشتر است
هایپر کالمی کاذب: این وضعیت زمانی رخ میدهد که فرد به طور صورت میزان پتاسیم بالایی دریافت کند، به عنوان مثال حین انجام تکنیکهایی که باعث همولیز (تجزیه گلبولهای قرمز خون) میشوند
هایپر کالمی اغلب علائم ندارد و تشخیص آن در اکثر موارد به سختی صورت میگیرد.
در موارد حاد پزشک معمولا اقدامات زیر را انجام میدهد:
عملکرد کلیه، قلب و مجاری ادراری را بررسی میکند
سطح آب رسانی بدن را ارزیابی میکند
با انجام نوار قلب، ضربان قلب را بررسی میکند
در هایپر کالمی مزمن پزشک معمولا اقدامات زیر را انجام میدهد:
نتایج آزمایش خون یا نمونه ادرار را بررسی میکند
داروهای مصرفی بیمار را برای اطمینان از عدم تاثیر آنها روی سطح پتاسیم کنترل میکند
پزشک اغلب برای درمان هایپر کالمی که به مرحله شدید رسیده و نیاز به درمان فوری دارد از دیالیز استفاده میکند. این تکنیک شامل فیلتر کردن و تصفیه خون برای کاهش سطح کل پتاسیم در بدن میباشد.
افراد مبتلا به نارسایی کلیه یا هایپر کالمی شدید بیشترین بهره را از دیالیز میبرند.
پزشک در هایپر کالمی حاد معمولا از روشهای زیر برای کاهش سطح پتاسیم استفاده میکند:
کلسیم داخل وریدی: تزریق کلسیم به خون به کاهش سطح پتاسیم کمک میکند
انسولین و گلوکز داخل وریدی: این روش مطمئنترین راه برای کاهش سطح پتاسیم است. در بیشتر موارد پزشک ۱۰ واحد انسولین و ۲۵ گرم گلوکز تجویز میکند
آلبوترول: این روش تنها در برخی افراد موثر است و پزشکان معمولا از آن به همراه سایر روشهای درمانی استفاده میکنند
در مورد هایپر کالمی مزمن معمولا از گزینههایی همچون تغییر داروها، اجتناب از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی و کاهش مصرف پتاسیم استفاده میشود. داروهای دیورتیک حلقهای نیز ممکن است برای برخی انواع هایپر کالمی مزمن مفید باشند.
در صورتی که فرد در معرض ابتلا به هایپر کالمی قرار داشته باشد پزشک توصیه میکند از مصرف غذاهای سرشار از پتاسیم اجتناب کند.
از جمله مواد غذایی سرشار از پتاسیم میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
سیب زمینی شیرین
رب گوجه فرنگی
برگ چغندر
سیب زمینی
لوبیا سفید
ماست
سایر خوراکیهای پتاسیم بالا عبارتند از:
محصولات حاوی گوجه فرنگی کنسرو شده
آب میوههایی همچون آلو، هویج و گوجه فرنگی
پروتئینهایی همچون لوبیا سفید، صدف، لوزی ماهی، سویا، ماهی تن، لوبیای لیما و ماهی روغن
میوههای سنگی به خصوص زردآلو، هلو و آلو خشک
منبع:سومیتا